• Tradicionalni fokus na identifikovanju jednog biološkog ili sredinskog faktora
• Model razvoja deteta –naglašava kompleksnu dinamičnu međuzavisnost bioloških faktora i okruženja deteta i porodice

RANA DIJAGNOZA AUTIZMA

• Prvi simptomi autizma nekada se javljaju u osmom mesecu života
• Roditelji se gotovo nikada ne obraćaju za savet pre 18. meseca života njihovog deteta
• Definitivna dijagnoza autizma retko se postavlja pre četvrte godine
• Rana detekcija i rana intervencija pozitivno utiču na ishod autističnog poremećaja

ISTRAŽIVANJA POKAZUJU DA DECA , DIJAGNOSTIKOVANA U DRUGOJ GODINI ŽIVOTA , PO PRAVILU ZADRŽAVAJU DIJAGNOZU AUTIZMA I KASNIJE.

PREDNOST  RANE  DIJAGNOSTIKE

-Uslov za ranu intervenciju i bolju prognozu
-Smanjuje stres  roditelja
-Porodica se upoznaje sa prirodom poremećaja i bolje razume dete

SISTEMI KLASIFIKACIJE

-ICD ( International Statistical  Classification of Diseases and Related Health Problems)-Svetske zdravstvene organizacije
-DSM (Diagnostic and Statistical Manual of Mental  Disorders)- Američke asocijacije psihijatara

Prema ICD- 10 klasifikaciji ( F 84 ),pervazivni –sveprožimajući razvojni poremećaj

• Kvalitetno oštećenje recipročnih socijalnih interakcija
• Nedostatak socioemocionalnog reciprociteta
• oskudni, repetitivni i stereotipni obrasci ponašanja, interesovanja i aktivnosti
• deficiti u razvoju verbalne komunikacije

DSM-V KRITERIJUMI ( 2013 )

1. Deficiti u socijalnoj komunikaciji i socijalnim interakcijama:

-socijalno-emocionalnoj uzajamnosti
– neverbalnoj komunikaciji
– u razvoju, održavanju i razumevanju socijalnih odnosa

2. Ograničenja,ponavljajući obrasci ponašanja, interesa ili aktivnosti barem u dva od navedenih konteksta:

-stereotipije ( pokreti, korišćenje objekata ili govora )
-rutine u ponašanju
– veoma ograničeni interesi,
– hiper ili hipoaktivnost na podražaje ili neobični interesi za pojedine senzacije iz okoline.

Teškoće u postavljanju rane dijagnoze

• Dijagnostički kriterijumi za autizam ICD -10 i DSM-IV-TR retko se opažaju u prvoj godini života
• Varijabilnost simptoma
• Nespremnost roditelja da se suoče sa problemom

Simptomi autizma u prvoj godini ( istraživanja ):

• Poremećaj spavanja
• Abnormalni kontakt očima
• Poremećaj ishrane
• Nezainteresovanost za igračke
• Neobičan stav tela
• Ne odaziva se na ime
• Averzija prema dodiru
• Zainteresovanost za određene senzacije

Simptomi  autizma u drugoj godini:

-Slab razvoj govora ili regresija govora
-Loše socijalne interakcije
-Pojava rutina i rituala
-Tantrumi, plakanje
-Agresivno ponašanje
-Stereotipni pokreti i stereotipna interesovanja
-Nedostatak imitacije
-Hiperaktivnost
-Nedostatak korišćenja gestova

Rana dijagnoza

Neurološki pregledi

EEG (elektroencefalografija)- grafički prikaz električne aktivnosti mozga .

-Deca sa autizmom imaju slabiju povezanost u levoj hemisferi mozga, koja je odgovorna za jezik.
-Povećanu povezanost u regijama koje su udaljene jedne od druge.

MRI( magnetska rezonanca)- slikovni prikaz strukture mozga

• Smetnje prisutne u funkcioniranju delova mozga ključnih za jezik, društvene odnose i emocije.

PET metoda ( pozitronska emisijska tomografija) – druga tehnika slikovnog prikazivanja mozga se prvenstveno koriste kao istraživački alati, a ne u početnoj proceni

-Audiološko testiranje
-Testiranje fragilnog X  hromosoma
-Laboratorijski testovi za procenu metaboličkih problema i sl.

Istraživanja

• U Velikoj Britaniji prosečna dob u kojoj se postavlja dijagnoza je oko 6 godina ( Howlin i Moor, 1997 )
• Roditelji postanu svsni da postoje razvojni problemi oko 18 meseci, a zatraže pomoć 6 ili 7 meseci kasnije.
• 46 % dece dobije dijagnozu između 3. I 5. Godine (Firth i sar, 1993 )
• 61 % dece ( Jones i sar, 2008 )

Autor teksta : Ljilja Bobić-logoped